به نام خدا
چه کنیم همسر ما بعد از مرگ ما گرفتار نشود؟
فرض می کنیم من از دنیا بروم و خانم من وارث من باشد، وقتی من از دنیا بروم خانم من و بچه‌های من، وارث من هستند.
به خانم من چقدر ارث می‌رسد؟
فرض کنید کل ارث من یک خانه است هشتصد میلیون تومان است.
همسر من ارثش چقدر است؟
یک هشتم است.
فرض می‌کنیم هیچ بدهی هم نداریم.
این صد میلیون تومان یک هشتم خانه است،
می‌دانید از نظر فقهی مشهور فقها فتوایشان این است که زن از زمین ارث نمی‌برد،
از بنا ارث می‌برد. از قیمت بنای ساختمان ارث می‌برد. یعنی مثلاً می‌گویم از صد میلیون پنجاه میلیون کم می‌شود، پنجاه میلیون می‌ماند.
پس اگر من الآن از دنیا بروم و یک خانه‌ای داشته باشم که هشتصد میلیون تومان قیمت داشته باشد،
یک هشتم آن به همسر من برسد و هیچ بدهی دیگری نداشته باشم، صد میلیون تومان، از زمین هم نمی‌برد، هوایی تقریباً حدود پنجاه میلیون می‌شود. خانمی که تا به الآن در یک خانه هشتصد میلیونی می‌نشسته، در یک محله و مسجد و بازار و دوست و رفیق و همسایه، با پنجاه میلیون چه کار کند؟
بچه‌ها می‌گویند: ما می‌خواهیم ارث را تقسیم کنیم، یک واحد آپارتمان در پردیس، برایت می‌گیریم. شما آنجا برو ما قول می‌دهیم ماهی یکبار بیاییم یک سری به تو بزنیم.
آن بنده خدا یک هفته بعد دق می‌کند!
این یک راه حل اساسی و روشن و ساده دارد. پس آقای محترم یادت باشد بچه‌های ما بچه‌های خوبی نیستند. زود می خواهند اموال را تقسیم کنند. این بنده خدا را هم بیرون کنند.
فراوان هست و ما دیدیم!
این خانمی که در یک محله سرشناس بوده حالا آواره شده به این طرف و آن طرف.
این راه خیلی آسانی دارد که تمام این تلخی‌ها و سختی‌ها برطرف شود. من همین الآن که زنده هستم بنویسم: من استفاده‌ی از این خانه را تا شما زنده هستی به شما واگذار کردم. یعنی اگر من از دنیا رفتم، بچه‌ها حق تقسیم این خانه را ندارند. ارث تغییر نمی‌کند ولی بچه‌ها صبر کنید. وقتی مادر از دنیا رفت، ارث را تقسیم کنید. این یک اصطلاح دقیق فقهی دارد، در فقه می‌گویند: «عمری» یعنی تا مادامی که عمر این مادر برقرار است، بچه‌ها خانه را تقسیم نکنند.
گاهی بعضی دوستان از شهرستان‌ها به ما زنگ می‌زنند، می‌گویند: ما این مسأله را از شما شنیدیم. کجا هست؟ اشتباه نکردید؟ می‌گویم: در تحریر الوسیله امام است. کتاب‌های فقهی علما است. اگر کسی خواست ببیند، در کتاب الوصیة، تحریر الوسیله، «عمری» تا مادامی که عمر این خانم برقرار است، شما دست به این خانه نزنید. امام(ره) در وصیت‌نامه‌شان نوشتند: وقتی من از دنیا رفتم، الآن باید واگذار کنم. آنوقت می‌نویسد. منافع این خانه، استفاد از این خانه را واگذار کردم. نه اینکه وصیت کند بعد از مرگ من این کار را کنند. یادآوری می‌کند که حواستان باشد من این را واگذار کردم.
امام(ره) این کار را کردند و در وصیت‌نامه‌شان نوشتند و به بچه‌هایشان گفتند. تا مادر زنده است این خانه را تقسیم نکنید. مرحوم آیت الله احمدی میانجی(ره) در وصیت‌نامه‌شان نوشتند: تا مادرتان زنده هست، منافع این خانه را در زمان حیاتم به این مادر واگذار کردم. بنابراین تا مادر زنده است، دست به این خانه نزنید. مادر از دنیا رفت، شما تقسیم کنید. دوستان یادشان باشد اگر واگذار کردیم دیگر نمی‌توانیم برگردیم. اگر پشیمان شویم نمی‌توانیم. مگر اینکه یک شرطی در کنارش باشد.
شاید عزیزان بگویند: شما از قانون مدنی خبر نداری، از قوانین جدید خبر نداری. الآن قوانین جدید می‌گوید: زن از همه ارث می‌برد. حتی از زمین و حتی از هوا، از همه ارث می‌برد. درست است این قانون همینطور است و طبق نظر بعضی از مراجع تقلید ولی مشهور مراجع تقلید می‌گویند: نه، همان که من عرض کردم است. حتی اگر از همه هم ارث ببرد، آن هشتصد میلیون چقدر می‌شود؟ صد میلیون می‌شود. تازه اگر خانه هشتصد میلیون باشد. بدهی‌هایی که گفتیم نداشته باشد، تازه صد میلیون می‌شود. مشکل حل نمی‌شود. خواهش می‌کنم دوستان اگر مراجعه کردند در تحریر الوسیله امام(ره) آخر کتاب وصیت یک بحثی دارد به نام «عمری، سکنی، رقبی» است.
س _ پور اسد
